Kế toán doanh thu là gì? Những điều mà kế toán doanh thu cần lưu ý

Doanh thu là toàn bộ số tiền kiếm được trong quá trình vận hành hoạt động kinh doanh của một doanh nghiệp, công ty hay một tổ chức. Việc thực hiện tốt quá trình tổng hợp và xử lý đối với số tiền này là vô cùng quan trọng vì vậy kế toán doanh thu luôn là một vị trí không thể thiếu của một tổ chức hay doanh nghiệp khi vận hành. Qua bài viết dưới đây, Học viện TACA sẽ giới thiệu một cách chi tiết hơn công việc cũng như vai trò của công việc kế toán doanh thu.

Kế toán doanh thu là gì?

Kế toán doanh thu (Revenue Accountant), là công việc kế toán mà vai trò chính là chịu trách nhiệm trong việc thụ nhập, tổng hợp, kiểm tra và lưu trữ các chứng từ bán hàng và kiểm kê tình hình tài chính của các khách hàng.

Các công việc cụ thể của kế toán doanh thu

Ở những tổ chức và doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ thì kế toán doanh thu có thể sẽ làm kiêm luôn một trong công việc của kế toán tổng hợp hoặc kế toán bán hàng thậm chí là kế toán công nợ và kế toán thuế,….

Tại các doanh nghiệp quy mô lớn có khối lượng công việc lớn kế toán doanh thu sẽ có các chức vụ riêng mà không phải đảm nhận các phần việc của những vị trí kế toán khác.

Tùy thuộc vào quy mô và loại hình hoạt động của doanh nghiệp mà mỗi nơi sẽ có cách sắp xếp và bố trí công việc khác nhau để có thể phù hợp với đặc thù theo dõi doanh thu của riêng mình. Vì vậy kế toán được yêu cầu phải nắm rõ các bước về kế toán doanh thu, thuế để có thể áp dụng một cách phù hợp nhất. 

Công việc hằng ngày

– Theo dõi lợi nhuận từ các kênh bán hàng như: bán lẻ, sỉ, tại cửa hàng hoặc kênh bán hàng online,…

– Kiểm soát giá cả của các sản phẩm trên các nền tảng bán hàng khác nhau.

– Báo cáo doanh thu và theo dõi quyết toán trong ngày.

– Thu nhập và xử lý báo cáo từ thư ngân để đối chiều với phần mềm quản lý hệ thống.

– Làm hóa đơn giá trị gia tăng và hạch toán lợi nhuận theo ngày đúng với quy định về nguyên tắc ghi nhận doanh thu và thời điểm xuất hóa đơn.

– Đảm bảo tính đầy đủ, chuẩn xác của các tài liệu liên quan đến doanh thu như: hợp đồng, biên bản bàn giao và nghiệm thu, các chính sách bán hàng và thu tiền, thanh lý hợp đồng về số tiền,…

– Xử lý các tình huống liên quan đến doanh thu như: xuất hóa đơn giảm trừ chiết khấu, hàng đổi trả,…v.v.

Công việc hàng kỳ

– Lập báo cáo, đối chiếu và xử lý báo cáo doanh thu chi tiết từ các kênh bán hàng.

– Lập các báo cáo giảm trừ, điều chỉnh để có thể gửi cho cấp trên phê duyệt.

– Lập báo cáo tổng hợp tất cả doanh thu lũy kế tháng, quý, năm theo dõi sự biến động của doanh thu để có thể hiểu được nguyên nhân gây biến động giá cả.

– Lập bảng kế thuế giá trị gia tăng đầu ra, kết hợp với bộ phận kế toán thuế lập báo cáo tình hình sử dụng hóa đơn…

Các công việc khác

– Lưu trữ, sắp xếp, sao lưu và bảo quản tất cả các tài liệu liên quan đến doanh thu của doanh nghiệp.

– Làm các bản báo cáo phân tích doanh thu, dòng tiền thu, tiến độ của việc thu hồi tiền,…

– Phối hợp với các phòng ban và bộ phận khác hỗ trợ sắp xếp, lưu trữ hồ sơ, chứng từ và sổ sách để có thể chuẩn bị khi có các đợt kiểm tra từ cơ quan thuế.

– Đưa ra các đề xuất giúp tăng trưởng quản lý doanh thu hiệu quả hơn.

– Sẵn sàng làm báo cáo cho các công việc đột xuất khi cần.

Những loại doanh thu phát sinh và tài khoản sử dụng trong doanh nghiệp

Kế toán doanh thu có trách nhiệm quản lý các khoản thu dựa trên các hoạt động sản xuất kinh doanh chính của doanh nghiệp và các tài khoản sau:

Tài khoản 511 – Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

Bên Nợ

Bên Có

– Số thuế tiêu thụ đặc biệt và xuất khẩu phải nộp được tính trên lợi nhuận thu về khi bán hàng thực tế. – Số thuế GTGT phải nộp của doanh nghiệp nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp. – Doanh thu hàng bán bị trả lại kết chuyển cuối kỳ. – Khoản giảm giá hàng bán kết chuyển cuối kỳ. – Khoản chiết khấu thương mại kết chuyển cuối kỳ. – Kết chuyển doanh thu thuần vào TK 911 “Xác định kết quả kinh doanh”.

– Doanh thu bán hàng trong kỳ và doanh thu kinh doanh bất động sản đầu tư. – Các khoản phụ giá, trợ thu được tính vào doanh thu.

Tài khoản 511 – Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ không có số dư cuối kỳ.

Tài khoản 511 – Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ có 5 tài khoản cấp 2

Tài khoản 512 – Doanh thu bán hàng nội bộ

TK 512 – Doanh thu bán hàng nội bộ

Bên Nợ

Bên Có

– Trị giá hàng bán bị trả lại, khoản giảm giá hàng bán của hàng hóa đã bán nội bộ kết chuyển cuối kỳ kế toán. – Trị giá hàng bán bị trả lại, khoản giảm giá hàng bán của hàng hóa đã bán nội bộ kết chuyển cuối kỳ kế toán. – Tổng số doanh thu bán hàng nội bộ của đơn vị thực hiện trong kỳ kế toán – Số thuế TTĐB phải nộp của số hàng hóa đã bán nội bộ. – Số thuế GTGT phải nộp theo phương pháp trực tiếp của số hàng hóa. – Kết chuyển doanh thu bán hàng nội bộ thuần vào tài khoản 911 “Xác định kết quả kinh doanh”.

– Tổng số doanh thu bán hàng nội bộ của đơn vị thực hiện trong kỳ kế toán.

Tài khoản 512 – Doanh thu bán hàng nội bộ không có số dư cuối kỳ.

Tài khoản 512 – Doanh thu bán hàng nội bộ có 3 tài khoản cấp 2

Tài khoản 515 – Doanh thu hoạt động tài chính

TK 515 – Doanh thu hoạt động tài chính

Bên Nợ

Bên Có

– Số thuế GTGT phải nộp tính theo phương pháp trực tiếp. – Kết chuyển doanh thu hoạt động tài chính thuần sang Tài khoản 911 – “Xác định kết quả kinh doanh”.

– Tiền lãi, cổ tức và lợi nhuận được chia – Lãi do nhượng bán các khoản đầu tư vào công ty con, CT liên doanh, CT liên kết. – Chiết khấu thanh toán được hưởng. – Lãi tỷ giá hối đoái phát sinh trong kỳ của hoạt động kinh doanh. – Lãi tỷ giá hối đoái phát sinh khi bán ngoại tệ. – Lãi tỷ giá hối đoái do đánh giá lại cuối năm tài chính các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ của hoạt động kinh doanh. – Kết chuyển hoặc phân bổ lãi tỷ giá hối đoái của hoạt động đầu tư XDCB (giai đoạn trước hoạt động) đã hoàn thành đầu tư vào doanh thu hoạt động tài chính. – Doanh thu hoạt động tài chính khác phát sinh trong kỳ.

Tài khoản 521 – Các khoản giảm trừ doanh thu

TK 521 – Các khoản giảm trừ doanh thu.

 

Bên Nợ	Bên Có
– Số chiết khấu thương mại đã chấp nhận thanh toán cho khách hàng – Số giảm giá hàng bán đã chấp thuận cho người mua hàng. – Doanh thu của hàng bán bị trả lại, đã trả lại tiền cho người mua hoặc tính trừ vào khoản phải thu khách hàng về hàng đã bán.	– Cuối kỳ kế toán, kết chuyển toàn bộ số chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán, doanh thu của hàng bán bị trả lại sang tài khoản 511 “Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ” để xác định doanh thu thuần của kỳ báo cáo.

Tài khoản 521 – Các khoản giảm trừ doanh thu không có số dư cuối kỳ.

Tài khoản 521 – Các khoản giảm trừ doanh thu có 3 tài khoản cấp 2

Tài khoản 711 – Thu nhập khác

TK 711 – Thu nhập khác.

Bên Nợ	Bên Có
– Số thuế GTGT phải nộp (nếu có) tính theo phương pháp trực tiếp đối với các khoản thu nhập khác ở doanh nghiệp nộp thuế GTGT tính theo phương pháp trực tiếp.  – Cuối kỳ kế toán, kết chuyển các khoản thu nhập khác phát sinh trong kỳ sang tài khoản 911 “Xác định kết quả kinh doanh”.	– Các khoản thu nhập khác phát sinh trong kỳ.

Những điều cần lưu ý khi làm kế toán doanh thu

Kế toán cần phải theo dõi một cách chi tiết nhất các khoản doanh thu phát sinh theo từng nội dung, từng mã hợp đồng, các dự án, sản phẩm, phân tích và đánh giá thưởng xuyến sự biến động doanh thu để có thể thực hiện so sánh giữa các kỳ.

Để có thể trở thành một kế toán doanh thu giỏi, bên cạnh những kiến thức nghiệp vụ, bạn cần trang bị thêm cho mình những kỹ năng mềm như phân tích, báo cáo và kỹ năng làm việc nhóm để có thể phối hợp với các bộ phận khác từ đó luôn đảm bảo được tiền độ công việc luôn được hoàn thành một cách tốt nhất.

Ngoài ra kế toán doanh thu còn phải đặc biệt lưu ý 7 điều sau:

Thời điểm ghi nhận doanh thu

Dựa theo Điều 3 Thông tư 96/2015/TT-BTC sửa đổi, bổ sung Khoản 2 Điều 5 Thông tư số 78/2014/TT-BTC:

Thời điểm tổng kết doanh thu để tính toán mức thu nhập phải chịu thuế được xác định dựa vào 4 điều sau:

– Đối với hoạt động bán hàng hóa thì đó là thời điểm người mua được chuyển giao quyền sở hữu 

– Đối với hoạt động cung ứng dịch vụ thì thời điểm doanh thu được ghi nhận chính là là thời điểm hoàn thành việc cung cấp dịch vụ hoặc hoàn thành một hay nhiều phần của việc cung ứng dịch vụ cho bên mua ngoại trừ trường hợp được nêu tại Khoản 3 Điều 5 Thông tư số 78/2014/TT-BTC, Khoản 1 Điều 6 Thông tư số 119/2014/TT-BTC;

– Đối với hoạt động vận tải hàng không là thời điểm hoàn thành việc cung cấp dịch vụ vận chuyển cho bên mua hàng;

– Trường hợp khác được làm theo quy định của pháp luật”.

Các thuế gián thu

Các khoản thuế gián thu không được bao gồm trong doanh thu cung cấp dịch vụ. Có 3 loại thuế gián thu:

+ Thuế tiêu thụ đặc biệt;

+ Thuế xuất khẩu;

+ Thuế giá trị gia tăng bằng phương pháp trực tiếp.

Có 2 cách trình bày các khoản thuế gián thu:

Cách 1: Trình bày như một khoản giảm trừ trực tiếp hoặc giảm trừ doanh thu,tại thời điểm ghi nhận doanh thu:

Cách 2: Trình bày như một khoản kinh phí tính thuế TNDN. Khoản giảm trừ doanh thu được ghi nhận như một khoản chi phí được trừ trong kỳ có thể được trình bày như một phần thuế gián thu.

Doanh thu chưa được thực hiện

Doanh thu chưa thực hiện và đã thực hiện cần được lập bảng theo dõi chi tiết ứng với từng mã hợp đồng, sản phẩm, dự án… khác nhau.

Lưu ý: Doanh thu chưa thực hiện và tiền Người mua trả trước cần được phân biệt rõ ràng.

+ Khi doanh nghiệp đã thực hiện việc chuyển giao quyền sở hữu hay hoàn thành dịch vụ chuyển giao cho khách hàng được ghi nhận là “Doanh thu chưa thực hiện” thì tại thời điểm đó giao dịch nhận tiền được ghi nhận là một phần doanh thu đã thực hiện.

+ Khi chưa có sự chuyển giao quyền sở hoặc dịch vụ chuyển giao cho khách hàng được ghi nhận là “Người mua trả tiền trước” thị tại thời điểm đó giao dịch nhận tiền được ghi nhận chưa có khoản thu nào được tạo ra.

Doanh thu được ghi nhận trong trường hợp khách hàng trả tiền trước

Đối doanh nghiệp có những hoạt động cung cấp dịch vụ mà khách hàng đã thanh toán trước nhiều năm thì doanh thu dùng để tính thu nhập chịu thuế được ghi nhận theo 1 trong 2 cách sau:

+ Ghi nhận Doanh thu từng năm=(tổng số tiền nhận được) / số năm trả tiền trước.

+ Số thuế được ưu đãi= tổng số thuế thu nhập mà doanh nghiệp phải nộp của số năm thu tiền trước/ Số năm thu tiền trước.

Nếu doanh nghiệp đó vẫn còn đang trong thời gian được hưởng ưu đãi thuế.

Nguyên tắc phù hợp doanh thu – chi phí

Giao dịch không ghi nhận doanh thu

Trong trường hợp doanh nghiệp tiêu dùng nội bộ, biếu tặng, trao đổi lấy hàng hóa, hoặc dịch vụ tương tự, nhưng phần giá trị tính thuế sẽ không được tính và ghi nhận lại như một khoản doanh thu của doanh nghiệp.

Lưu ý: tổng phát sinh Doanh thu dựa trên tài khoản 511 sẽ khác với chỉ tiêu số 34 Tổng doanh thu dựa trên hàng hóa dịch vụ bán ra trên tờ khai thuế Giá trị gia tăng.

Đối với chênh lệch tỷ giá

Ghi nhận tỷ giá trong kỳ:

+ Tỷ giá ghi nhận Doanh thu: tỷ giá khi mua của ngân hàng thương mại tại nơi được doanh nghiệp chỉ định thì khách hàng sẽ thanh toán tại thời điểm ghi nhận doanh thu 

+ Nhận tiền ứng trước của khách hàng bằng ngoại tệ: tỷ giá giao dịch thực tế đúng tại thời điểm nhận trước được gọi là tỷ giá mua của ngân hàng thương mại tại nơi doanh nghiệp hay tổ chức chỉ định khách hàng thanh toán đúng tại thời điểm nhận trước. Doanh thu sẽ tương ứng với số tiền trước là tỷ giá giao dịch loại dịch vụ thực tế tại thời điểm nhận trước.

Đánh giá chênh lệch tỷ giá trong kỳ: Cần theo dõi mức chênh lệch tỷ giá của từng giao dịch và ghi nhận doanh thu tài chính tại thời điểm mà giao dịch phát sinh.

Đánh giá chênh lệch tỷ giá trong kỳ: Tỷ giá được áp dụng đánh giá các khoản thu và chi được gọi là tỷ giá ngoại tệ của ngân hàng thương mại tại nơi doanh nghiệp giao dịch thường xuyên vào thời điểm cuối kỳ. 

Lưu ý: Khi thực hiện việc lên tờ khai thuế TNDN, các khoản Doanh thu tài chính sẽ tương ứng với phần lãi chênh lệch tỷ giá chưa được thực hiện vào cuối kỳ sẽ được tính vào Thu nhập chịu thuế, Tuy nhiên các khoản Chi phí tài chính phát sinh được cho là tương ứng với phần lỗ sẽ có chênh lệch tỷ giá chưa được thực hiện cuối kỳ phát sinh sẽ không được tính vào chi phí và cần loại bỏ khi tính toán thuế TNDN.

Phía trên là những thông tin chi tiết nhất về kế toán doanh thu và những quy định cụ thể về kế toán doanh thu theo các quy định số 511, 512, 515, 521, 711. Mong rằng qua những thông tin chi tiết mà Học Viện TACA cung cấp đã giúp bạn có một cái nhìn tổng quan về kế toán hành chính sự nghiệp, phục vụ cho quá trình học hỏi nghiệp vụ kế toán cho bản thân mình.

Xem thêm:

• Học kế toán online
• Các khoá học kế toán
• Báo cáo tài chính và thuế chuyên sâu
• Chứng chỉ đại lý thuế