4 BƯỚC XÁC ĐỊNH GIÁ GIAO DỊCH LIÊN KẾT

Xác định giá giao dịch liên kết như thế nào? 4 bước xác định giá giao dịch liên kết:

Bước 1: Xác định bản chất của giao dịch

Các giao dịch liên kết được chia làm 4 nhóm:

Các giao dịch liên quan đến tài sản/hàng hóa hữu hình

• Mua bán hàng/thành phẩm
• Mua bán nguyên vật liệu
• Mua bán máy móc thiết bị, công cụ dụng cụ
• Mua bán các loại hàng hóa khác

Các giao dịch liên quan đến tài sản vô hình

• Chuyển giao quyền sử dụng thương hiệu, nhãn hiệu (nhằm mục đích bán hàng, hoạt động thương mại)
• chuyển giao bí quyết kĩ thuật, công nghệ, thiết kế,…(nhằm mục đích phục vụ hoạt động sản xuất)

Các giao dịch dịch vụ cung cấp, dịch vụ chia sẻ chung

• Cung cấp dịch vụ hỗ trợ kỹ thuật
• Cung cấp dịch vụ tư vấn, hỗ trợ quản lý
• Cung cấp dịch vụ đào tạo
• Các loại dịch vụ khác

Giao dịch về tài chính

• Cho vay
• Bảo lãnh vay
• Thanh toán chậm tiền hàng,…

Trong số các nhóm liệt kê trên, nhóm giao dịch được dùng phổ biến nhất chính là các giao dịch liên quan tài sản/hàng hóa hữu hình.

Bước 2: Xác định phương pháp xác định giá 

Theo quy định được đề cập tại Nghị định 132, hiện nay có 5 phương pháp xác định giá giao dịch liên kết và được chia làm 3 nhóm: 

Nhóm 1: So sánh giá giao dịch liên kết với giá giao dịch độc lập

• Phương pháp so sánh giá giao dịch độc lập (Comparable Uncontrolled Price – CUP) – PP1. 

Phương pháp này rất hay được nghĩ đến đầu tiên khi tiến hành xác định giá liên kết.  Thực chất là lấy giá của các giao dịch độc lập để tính giá bán SP của bản thân. Tuy nhiên phương pháp này không phải lúc nào cũng dùng đến bởi chúng liên quan đến chuyên môn, kĩ thuật áp dụng,… Lúc này sẽ chuyển sang nhóm phương pháp thứ 2

Nhóm 2: Phương pháp so sánh tỷ suất lợi nhuận gộp trên doanh thu

• (Phương pháp giá bán lại – Release Price Method – RPM) – PP2. 
• Phương pháp so sánh tỷ suất lợi nhuận gộp trên giá vốn (Phương pháp giá vốn cộng lãi – Cost Plus Method) – PP3

• Phương pháp so sánh tỷ suất lợi nhuận thuần (Comparable Net Profit Method – CPM) – PP4

Nhóm phương pháp này được sử dụng nhiều nhất; thực chất việc xác định giá bán bao nhiêu sẽ ảnh hưởng đến tỉ suất lợi nhuận của DN; doanh nghiệp có thể sử dụng lợi nhuận để gián tiếp xác định giá mua bán.

Nhóm 3: Phương pháp phân bổ lợi nhuận giữa các bên liên kết

Phương pháp phân bổ lợi nhuận giữa các bên liên kết (Profit Split Method – PSM) – PP5.  Nhóm phương pháp này chỉ áp dụng vs 1 vài giao dịch đặc thù.

Bước 3: Lựa chọn đối tượng so sánh độc lập

• Đối tượng so sánh độc lập: giao dịch độc lập hoặc các doanh nghiệp thực hiện các giao dịch độc lập
• Ưu tiên: đối tượng so sánh độc lập nội bộ trước, sau đó mới mở rộng ra bên ngoài (ưu tiên VN, sau đó đến các quốc gia có điều kiện KT tương đồng khác)
• Lựa chọn đối tượng so sánh độc lập thông qua quá trình phân tích so sánh
• Mục đích để các định mức giá/lợi nhuận phù hợp cho các giao dịch liên kết (để đảm bảo tuân thủ nguyên tắc giao dịch độc lập)
• Mức giá/tỷ suất lợi nhuận của các đối tượng so sánh độc lập tương đồng được dùng để xác định khoảng GIÁ TRỊ GIAO DỊCH ĐỘC LẬP CHUẨN (từ tứ phân vị thứ nhất đến tứ phân vị thứ 3 theo Nghị định 20 và từ bách phân vị thứ 35 đến bách phân vị thứ 75 theo Nghị định 132)
• Mức giá/tỷ suất lợi nhuận của giao dịch liên kết phải nằm trong khoảng giá trị giao dịch độc lập chuẩn. Nếu không cơ quan thuế có quyền điều chỉnh vào khoảng giao dịch độc lập chuẩn. 

Một số lưu ý:

• Số lượng đối tượng so sánh độc lập cần lựa chọn:

• 1 đối tượng trong trường hợp giao dịch liên kết hoặc người nộp thuế thực hiện giao dịch liên kết và đối tượng so sánh độc lập không có khác biệt.
• 3 đối tượng trong trường hợp đối tượng so sánh độc lập có khác biệt nhưng có đủ thông tin, dữ liệu cơ sở để loại trừ tất cả các khác biệt trọng yếu.
• 5 đối tượng trong trường hợp chỉ có thông tin, dữ liệu làm cơ sở để loại trừ hầu hết các khác biệt trọng yếu của đối tượng so sánh độc lập.

Thời điểm phát sinh giao dịch của các đối tượng so sánh độc lập phải cùng thời điểm phát sinh với giao dịch liên kết hoặc có năm tài chính cùng với năm tài chính của NNT.

Có 4 tiêu thức để so sánh cần phần xem xét khi lựa chọn đối tượng so sánh độc lập phù hợp nhất:

1. Đặc tính của HH, DV: (đặc tính, chất lượng, thương hiệu, nhãn hiệu thương mại của SP)
2. Chức năng thực hiện: (nghiên cứu phát triển, SX, phân phối, quảng cáo tiếp thị, bảo hành,…) rủi ro, tài sản của từng bên tham gia giao dịch liên kết
3. Điều kiện hợp đồng: của giao dịch (SL, ĐK giao hàng, ĐK thanh toán,…)
4. Bối cảnh KT và điều kiện thị trường của giao dịch

Bước 4: Xác định mức giá/doanh thu/chi phí giao dịch liên kết

Sau khi đã xác định được phương pháp xác định giá phù hợp, cũng như mức giá hoặc tỷ suất lợi nhuận phù hợp chúng ta bắt đầu tính toán mức giá hoặc doanh thu/chi phí trong các giao dịch liên kết.

Ví dụ mô tả:

A cung cấp dịch vụ gia công phần mềm cho công ty mẹ tại Singapore.

Hãy xác định mức chi phí DV phù hợp với quy định A phải thu từ công ty mẹ?

Bài giải:

Bước 1: Xác định bản chất của giao dịch

Giao dịch liên kết: cung cấp DV gia công phần mềm

Bước 2: Xác định phương pháp xác định giá

• Phương pháp giá vốn cộng lãi: Phí DV = Giá vốn + Mức lợi nhuận phù hợp
• Giá vốn là chi phí cung cấp dịch vụ (VD: $100)
• Mức lợi nhuận được xác định ở bước 3

Bước 3:  Lựa chọn đối tượng so sánh độc lập

• Phân tích so sánh tìm được 15 đối tượng so sánh độc lập (các cty khác cung cấp DV phần mềm, CN viễn thông,…)
• Biên độ giao dịch của tỷ suất lợi nhuận từ 10% – 20%
• Xác định mức lợi nhuận phù hợp là 15%

Bước 4: Xác định mức giá/doanh thu/chi phí giao dịch liên kết

Phí DV = 100 x (1 + 15%) = $115

Hiện nay còn tồn tại hạn chế  đó là rất nhiều các công ty, doanh nghiệp không công bố doanh thu; chỉ một số các đơn vị có niêm yết trên sàn chứng khoán mới “publish” doanh số của họ; khiến nhiều doanh nghiệp không tìm được đối tượng độc lập để tiến hành so sánh; trường hợp này doanh nghiệp có thể tìm đến sự tư vấn của các đơn vị tư vấn – đây là các tổ chức nắm trong tay khá đa dạng thông tin của các doanh nghiệp khác nhau.

Trên đây là một trong số các kiến thức được giảng dạy tại lớp học chuyển giá – giao dịch liên kết và quan hệ liên kết tại TACA, bản chất vấn đề không chỉ nói về tỷ suất lợi nhuận và phân tích so sánh mà còn phải xem xét đến thực tế kinh doanh của doanh nghiệp.

Xem thêm:

• Kinh nghiệm bị thanh tra về giao dịch liên kết 
• Rủi ro cần tránh về giao dịch liên kết khi quyết toán
• Hướng dẫn kê khai giao dịch liên kết
• Dịch vụ Lập hồ sơ giao dịch liên kết